Çitosan Çalismasi Biterken
Bizler, bu ve benzeri çalismalari yaparken Cengiz Israfil hem askerlik görevini ifa ediyor hem de özellestirme ile ilgili bazi hazirliklar yapiyordu. Piyasada dolasan söylentilere göre hemen özellestirme girisimlerinde bulunacakti. Özellestirme islemlerinde yerli ve yabanci danismanlar görev alacak, yeni metodular kullanilacak ve direkt neticeye gidilecekti. 1987 yazi Istanbul Borsasi için çok parlak geçiyordu. Borsa'da islem gören hisse senetlerinin kiymeti devamli yükselme gösteriyor ve inanilmaz rakamlara ulasiliyordu. Toplu Konut ve Kamu Ortakligi Idaresi Baskani Vahit Erdem'in özellestirme islerine ayiracak vakti yoktu. Tüm yetki ve sorumluluklarini Cengiz Israfil'e devretmis, tecrübesi olmayan bu konuyla neredeyse iliskisini kesmisti.
Danismanlarin atanmasinda Ingiliz modelinin kullanilacagini tahmin ediyorduk. Yani hem özellestirilecek KIT hem de hükümet kendilerine ayri ayri danismanlar atayacaklar ve yapilan çalismalar KIT'in de yogun istirakiyle ve bilgisi dahilinde cereyan edecekti. TSKB olarak Çitosan'a verdigimiz danismanlik hizmetlerinin devam edecegine, bu nedenle emindik. Haziran ayinin ilk baslarinda Toplu Konut ve Kamu Ortakligi Idaresi Baskanliginin özellestirme öncelikleri tespit ettigi duyuldu. Özellestirilecek KITler Çitosan, Usas ve Turban, istirakler ise Teletas ve Netas'ti. Çitosan'in özellestirme danismani Türk Ekonomi Bankasi, USAS'i Interbank, TURBAN'i Tekstil Bankasi, Teletas'i Ziraat Bankasi ve Netas'i Shearson Lehmann özellestirecekti. O siralarda Türk Ekonomi Bankasi, eski Kocaeli Bankasi imajini yeni yeni degistirmeye baslayan, pek kimsenin bilmedigi küçük bir bankaydi. En büyük reklamlari Findikli'da ki tamir edilmekte olan binalarinin tahta perdesinin üzerindeki TEB yazisiydi. Tekstil Bankasi'da yeni kurulmustu. Açiklanan Türk Bankalarinin isimleri, bilhassa TEB ve Tekstil Bankasi özellestirme danismanligi seçiminde ne gibi kriterler kullanildigi aramizda birçok spekülasyona neden oluyor ve bu seçimler sirasinda durumdan hiç haberdar olmamamiz, bizden teklif istenmemesi de büyük bir kizginlik ve kirginlik yaratiyordu. Türkiye'de mevcut dört yatirim bankasinin her türlü degerlendirmeleri yapacak uzman kadrolari vardi. TSKB ve SYKB fiili olarak Master Planin hazirlanisinda görev almislardi. Bu çalismanin danisma kurulunda Devlet Yatirim Bankasi'ndan ve Desiyab'tan yöneticiler istirak etmisler ve çalismalarin gelismesini yakindan tanimak imkanini bulmuslardi. Bütün bu tecrübeleri, birikmis bilgileri bir kenara itilmis, dört bankanin sahip oldugu uzman kadrolari hesaba almamis, bankalarin ekonomik arastirmalarini unutmustu. Yerli Bankalarin birlikte çalisacaklari yabanci bankalar TEB'in beraber çalisacagi banka hariç, bu isleri bilen bankalardi. Interbank; First Chicago ile, Ziraat; Chase ile, Tekstil; Morgan Grenfell ile çalisacaklardi. TEB ise La Compagnie Financiere de Edmond Rotschild Banque (yazilisinda hata yapmissam affola) isbirligine girmisti. Merchant Bank olarak son derece iyi isim yapmis bir banka olmasina ragmen Çitosan isinin onlara verilmesi sirasinda özellestirme tecrübeleri Ingiliz Bankalarina göre daha düsük bir seviyedeydi. Çitosan özellestirme çalismalarindan sonra Fransa'da, banka özellestirmelerinde çok iyi isim yapti. Portekiz özellestirmesine istirak etti. Israil özellestirmesinde de rol aldigi duyuldu.
Çitosan için bir Fransiz bankasinin seçilmesinin nedeni, belki o tarihlerde bile, çimento fabrikalarina Fransiz sirketlerinin büyük ilgi göstermesi olabilir. Ayrica ilk çimento sektör arastirmasinin yine bir Fransiz sirketi olan Sema Metra tarafindan yapilmasi da seçimi yapanlar tarafindan dikkate alinmisti. Nitekim, TEB-Rothscild'in yaptigi Çitosan çalismalarinin teknik verileri Sema Metra tarafindan saglanmistir.
O zamanlar Basbakan Yardimcisi olan Sayin Kaya Erdem'in TBMM'de açiklamasina dayanilarak gazetelerde çikan haberlere göre TEB-Rotschild ortakligina TKKOIB tarafindan 990 000 dolar belli bir takvime uygun olarak ödendi. Çitosan'a ilave olarak Ansan, Meda, Eregli Demir Çelik, Çelik Halat, Arçelik,Çukurova Elektrik, Kepez Elektrik, Bolu Çimento ve Hektas sirketlerinde kamunun sahip oldugu hisselerin özellestirilmesi de ayni kontratla Rotschild-TEB ortakligina verilmisti. Eregli Demir Çelik Toplu Konut ve Kamu Ortakliginin kararli bir biçimde israri sonucunda 1988 yazinda yapilan bir protokolle kontrat kapsami disina alindi.
TKKOIB'nin ödemeleri hatirimda kaldigina göre 990 000 dolarla da kalmadi. Satis gerçeklestikten sonra satis gelirinin belli bir oranini Rotschild-TEB ortakligina ödedi. Yine gazetelerden çikan haberlere dayanarak Netas için Shearson Lehman'a $ 400,000, USAI için First Chicago-Interbank ortakligina $250,000, Teletas için Chase-Ziraat Bankasi ortakligina $ 290,000, TURBAN için de Morgan Grenfell-Tekstilbank ortakligina $ 255,000 ödendigini biliyoruz. Ayrica özellestirmesi gerçeklestirilen sirketlerin satis bedelleri üzerinden bir basari priminin de bankalara ödenmis oldugunu kuvvetle tahmin ediyorum.
Bu arada TSKB, Çitosan özellestirmesini bitirmis ve özellestirme ile ilgili yeni is alamamisti. Genellikle her iki yilda bir oldugu gibi TSKB'de yeniden reorganizasyon rüzgarlari esmeye baslamisti. Reorganizasyon söylentileriyle birlikte Müsavirlik Hizmetleri bölümünü kendi müstakil binasindan çikararak ana binaya aldilar ve servisi kapatma hazirliklarina giristiler. Yapmaktan zevk duydugum bir is yerine yine proje degerlendirme gibi bir isle ugrasacagimi anladim. Yillarca TSKB'de beraber çalistigim arkadasim Özbek Senol TEB'de çalismaya baslamisti. Onun tavsiyesiyle TEB'e geçmeye karar verdim ve 2 Ocak 1988 günü TSKB'den 16 hizmet yilimi doldurmus olarak emekli oldum ve TEB'de çalismaya basladim. Bu kararimda çok hoslandigim özellestirme islerinde aktif olarak görev almaya devam etme istegi de büyük rol oynadi. Birkaç ay evvel, Çitosan isini aldi diye çok sasirdigim, kizdigim, adini ilk defa isittigim bir bankaya, talihin bir cilvesi olarak genel müdür yardimcisi olarak gidiyordum.
© Dundar Aytar, dundaraytar@yahoo.com